Ossowski Andrzej z Osowej Sieni, h. Abszac (ok. 1603–1666), starosta wschowski, działacz luterański. Był synem Jana, sędziego ziemskiego wschowskiego, i Anny z Żychlińskich. W r. 1620 zapisał się na uniwersytet we Frankfurcie nad Odrą. Służył w wojsku w czasie wojny chocimskiej w r. 1621 i w czasie wojny z Gustawem Adolfem w Prusach. W r. 1648 posłował na sejm konwokacyjny, został tam obrany do deputacji dla rozpatrzenia skarg dysydentów oraz do komisji wojskowej. Wziął udział w pospolitym ruszeniu w r. 1649, jako porucznik kasztelana przemęckiego; uczestniczył w wyprawie zborowskiej. W r. 1650 otrzymał starostwo wschowskie. Do obozu pod Beresteczkiem przybył z pospolitym ruszeniem województwa kaliskiego już po bitwie. W r. 1652, zgodnie z uchwałą sejmiku średzkiego, zaciągnął na własny koszt oddział 100 rajtarów. Z O-m, jako jednym z przywódców dysydenckich, pertraktował w lecie 1653 Krzysztof Opaliński, zapewne chcąc go wciągnąć do akcji przeciw królowi. Był posłem z sejmiku średzkiego na drugi sejm 1654 r. W czasie najazdu szwedzkiego w lipcu 1655 znajdował się w obozie pod Wieleniem. Po kapitulacji ujskiej przebywał przez jakiś czas na Śląsku. Po pewnych wahaniach zdecydował się stanąć po stronie Jana Kazimierza i uformował oddział, z którym brał udział w zdobyciu Wielunia i w bitwie pod Kościanem. Uczestniczył też w bitwie pod Warszawą i w oblężeniu Kalisza. W r. 1659 sejmik średzki obrał go na jednego z komisarzy do zapłaty wojsku. Marszałkował sejmikom w Środzie w l. 1662 i 1665. Czterokrotnie był obierany na członka komisji dla rewizji granic między Wielkopolską a Śląskiem i Marchią. Pozostawał w bliskich stosunkach ze swym powinowatym, Krzysztofem Grzymułtowskim.
Od r. 1645 O. występował jako jeden z dwóch seniorów świeckich wielkopolskiego Kościoła luterańskiego. Brał udział w przygotowaniach do toruńskiego colloquium charitativum. Początkowo był skłonny do porozumienia z reformowanymi, by nie rozbijać politycznej solidarności dysydenckiej szlachty. Uległ jednak presji teologów i jako delegat na colloquium stanął na stanowisku ortodoksyjnie luterańskim. Starał się podtrzymywać autorytet superintendentów i walczyć z samowolnym powoływaniem duchownych przez patronów lub gminy. Otaczał opieką pastorów znających język polski. Od r. 1646 reprezentował interesy luterańskich mieszkańców Nowego Miasta Wschowy, którym pleban wschowski wytoczył proces o wybudowanie zboru: bronił ich na dworze królewskim, pertraktował w ich imieniu z władzami kościelnymi. Już jako starosta darował luteranom trzy domy w N. Mieście Wschowie na plebanię, szkołę i szpital. W r. 1660 przedstawił wojewodzie poznańskiemu grawamina wielkopolskich dysydentów; wywołało to ostrą wymianę listów między O-m a bpem poznańskim Wojciechem Tolibowskim. W r. 1664 oblatował w aktach grodzkich wschowskich asekurcję wydaną potajemnie dysydentom przez Jana Kazimierza na sejmie 1650 r. W r. 1651 uzyskał od króla przywilej, który nadawał cechom nowomiejskim równe prawa ze staromiejskimi, a sam wydał oświadczenie, że uważa mieszkańców N. Miasta Wschowy za wolnych mieszczan, rządzących się prawem magdeburskim. Pozwolił Żydom osiedlać się w N. Mieście, co wywołało protesty Starego Miasta. Był dziedzicem Osowej Sieni, Boszkowa i części Dębowej Łęki w pow. wschowskim.
Jego małżeństwo z Barbarą z Łubowskich było bezdzietne. Nie chcąc, by po jego śmierci kościół w Osowej Sieni dostał się w ręce katolickie, sprzedał w r. 1660 swoje dobra siostrzeńcowi żony, Piotrowi Żychlińskiemu, zachowując sobie dożywocie. Zmarł 6 II 1666.
Czapliński W., Opozycja wielkopolska po krwawym potopie, Kr. 1930; Kłoda K., Sprawa ariańska w czasie bezkrólewia 1648 r., „Odr. i Reform. w Pol.” T. 22: 1977 s. 180; Schober W., Die Schenkung des Starosten von Fraustadt Andreas O. zu Gunsten der Neustädtischen Gemeinde, „Fraustädter Ländchen” Jg 13: 1934 nr 6/7; Wisner H., Dysydenci wobec wojny polsko-szwedzkiej, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 15: 1970 s. 114, 115; Wotschke T., Die evangelische Gemeinde in Posen-Schwersenz im 17 Jhrh., „Zeitschr. d. hist. Gesellschaft f. d. Prov. Posen” Jg 29: 1915 s. 107, 151, 152; tenże, Die Lutheraner Grosspolens und das Thorner Religionsgespräch, „Dt. Wissenschaft. Zeitschr. in Polen” Bd 31: 1937; Wuttke H., Städtebuch des Landes Posen, Leipzig 1877 s. 305, 306; – Aeltere Universitäts-Matrikel d. Universität Frankfurt a. O., Leipzig 1887 I 641; Komenský J. A., Korrespondence, Praha 1892; Lauterbach S. F., Fraustädtischen Zion, Leipzig 1711 s. 522–7, 580–3; Listy K. Opalińskiego do brata Łukasza, Wr. 1957; Saxen (Sachs) J., Memoriae ill. viri Andreae Ossovii, [b. m.] 1666; Die Synoden der Kirche Augsburgischen Konfession, P. 1937; Vol. leg., IV 13, 79, 86, 135, 251, 712; – Arch. Państw. w P.: Gr. Wschowa t. 144 f. 97, 98, 146, 550, 550v., t. 145 f. 713v.–715, t. 166 f. 111, 161v., 167, t. 13 f. 356v.; B. Raczyńskiego: rkp. 62 f. 111–112.
Jolanta Dworzaczkowa